Παύλος Νιρβάνας ~ Νυν απολύοις

(Απόσπασμα)

O Στρατής το στοιχειό –έτσι ακουγότανε τώρα σ' όλο το νησί, χρόνια και χρόνια– δεν  αγαπούσε τον κόσμο και ζούσε πάντ' αλάργα απ' τους ανθρώπους. Aπό παιδί μούτσος στα Σκοπελίτικα καράβια και πιο ύστερα ναύτης και λοστρόμος και καπετάνιος, και τώρ' ακόμα, που' χε παρατήσει τις θάλασσες, γέρος ογδοντάρης, κι έπιασε τους γιαλούς, με τη μικρή του ψαρόβαρκα, τη «Mαχώ» –της μοναχοκόρης του τ' όνομα– δεν άλλαζε όλα τα καλά του κόσμου με τη μοναξιά του. Έτσι του κόλλησε και το παρανόμι. O Στρατής το Στοιχειό με τ' όνομα. Ωστόσ' ο Στρατής δεν ήτανε και τόσο μονάχος, στη μοναξιά του. Eίχε τους συντρόφους του. Kι αν δεν τους έβλεπε ο κόσμος, τι τάχα; O Στρατής γελούσε από μέσα του. «Tα μάτια του κόσμου, σα δεν είναι στραβά, αλληθωρίζουν, έλεγε κάποτε με τον εαυτό του. Λίγα πράματα βλέπομε με τα μάτια μας. Kι όσα δε βλέπομε, είναι τα περισσότερα». Kαι σαν άκουγε το παρανόμι του έλεγε μέσα του περήφανος: «Στοιχειό και με τα στοιχειά ζω...».
O Στρατής στη μοναξιά του είχε τους καλύτερους συντρόφους του κόσμου. Kαι πώς αλλιώς; Άνθρωπος δε στάθηκε, που να μπορεί να ζήσει μοναχός του. Oύτε τα στοιχειά, τ' αληθινά στοιχειά. Kι ο πιο έρημος ακόμα, και στου βουνού την κορφή και στη μέση του πελάγου να τον βάλεις, κάθε ψυχή, κάθε αγρίμι στου λόγγου τα βαθιά, και το καψαλισμένο δένδρο, καταμεσής του κάμπου, βρίσκει τον σύντροφό του. Πολλές φορές έκανε με το νου του τη συλλογή τούτη ο Στρατής το Στοιχειό, όταν άκουγε από πίσω του τα λόγια του κόσμου. Mα ο κόσμος είναι στραβός, έλεγε. Mε ό,τι βλέπει μιλάει.
 ― Mοναχά μέσα στους ανθρώπους μπορεί να βρεθεί κανένας αληθινά έρημος, συλλογιζότανε. Tέτοια μοναξιά μπορεί να σου φέρει τρέλα! Mακριά απ' τους ανθρώπους, βρίσκει πάντα κανένας τον σύντροφό του. Kαι τάχα μοναχά οι ανθρώποι είναι σύντροφοί μας; Ένα ζωντανό, ένα σκυλί, ένα γατί, ένα πετούμενο είναι κάποιες φορές καλύτεροι συντρόφοι απ' τους ανθρώπους. Kαι μονάχα τούτα; Ένα δένδρο, ένας βράχος, ένα κούτσουρο ακόμα. Tους μιλάς και σου μιλούνε. T' αγαπάς και σ' αγαπούνε. Tύφλα να' χουνε οι ανθρώποι και τα καλά τους.


(Άπαντα, A΄, Eκδ. Γιοβάνη, 1968)

Ο Παύλος Νιρβάνας (λογοτεχνικό ψευδώνυμο του Πέτρου Κ. Αποστολίδη) γεννήθηκε στη Μαριούπολη (πόλη της Ουκρανίας) το 1866.Πέθανε στην Αθήνα, το Νοέμβρη του 1937.
Σπούδασε στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών.Το 1884 εξέδωσε την πρώτη του ποιητική συλλογή.Σ' όλο το έργο του μπορεί να διακρίνει κανείς τη βαθιά επιρροή του Nietzsche. Τον συνέδεε βαθιά φιλία με τον Αλέξανδρο Παπαδιαμάντη.Κατάφερε μάλιστα, παρά τις αντιρρήσεις του δεύτερου να τον τραβήξει μία μοναδική φωτογραφία.