Julian Barnes ~ Μια ζωή μέσα στα βιβλία

(Απόσπασμα από κείμενο του Τζούλιαν Μπαρνς (Julian Barnes), που πρωτοδημοσιεύθηκε στην εφημερίδα "The Guardian" (29/6/2012) και διατίθεται δωρεάν από τις εκδόσεις "ΜΕΤΑΙΧΜΙΟ": http://www.metaixmio.gr/images/flip/BARNES_BOOKS/index.html )

Julian Barnes ~ photo: viewfromheremagazine.com



 

"Έχω ζήσει μέσα στα βιβλία, για τα βιβλία και με τα βιβλία και υπήρξα αρκετά τυχερός ώστε κατάφερα να ζήσω και από τα βιβλία. Και ήταν μέσα στα βιβλία που συνειδητοποίησα για πρώτη φορά ότι υπήρχαν και άλλοι κόσμοι πέρα από τον δικό μου·
για πρώτη φορά έβαλα με τον νου μου τι μπορεί να σημαίνει να είσαι ένα άλλο πρόσωπο·
για πρώτη φορά γνώρισα εκείνον τον βαθύ, οικείο δεσμό, που επιτυγχάνεται όταν η φωνή ενός συγγραφέα διεισδύει στο κεφάλι ενός αναγνώστη.
Ήμουν ενδεχομένως τυχερός που τα πρώτα δέκα χρόνια της ζωής μου δεν υπήρχε ο ανταγωνισμός της τηλεόρασης - και όταν τελικά η μικρή οθόνη κατέφθασε στο σπίτι μας, αυτό έγινε υπό τον αυστηρό έλεγχο των γονιών μου. Ήταν δάσκαλοι και οι δύο κι έτσι ήταν αυτονόητος ο σεβασμός για το βιβλίο και για όσα περιείχε. Δεν πηγαίναμε στην εκκλησία, πηγαίναμε όμως στη βιβλιοθήκη...
Πρωτάρχισα να εξερευνώ τα ράφια των γονιών μου (και των παππούδων μου, και του μεγαλύτερου αδελφού μου) όταν αφυπνίστηκε η σεξουαλικότητά μου. Η βιβλιοθήκη του παππού ελάχιστη ηδυπάθεια περιείχε...όμως ο αδελφός μου είχε ένα αντίτυπο του έργου του Πετρώνιου Σατυρικόν -ομολογουμένως του πιο καυτού βιβλίου της οικογενειακής βιβλιοθήκης...Συμπόσια, σκλάβες, όργια, τίποτα δεν έλειπε...Ανοήτως, υπέθεσα ότι όλοι οι αρχαίοι κλασικοί του πρέπει να είχαν παρόμοιο ερωτικό περιεχόμενο. Πέρασα πολλές πληκτικές μέρες με τον Ησίοδό του πριν καταλήξω ότι μάλλον ματαιοπονούσα...
Το να κατέχεις ένα συγκεκριμένο βιβλίο -ένα που το είχες διαλέξει μόνος σου ισοδυναμούσε με το να καθορίζεις τον εαυτό σου... Ο αυτοκαθορισμός ήταν η μία πλευρά της μαγείας. Στη συνέχεια, αργά αργά μυήθηκα και σε μιαν άλλη: σε εκείνη του παλιού, του μεταχειρισμένου, του από δεύτερο χέρι βιβλίου... Ένα βιβλίο πρόσφερε την εξήγηση που έδινε για τον κόσμο σε έναν άνθρωπο, ύστερα σε άλλον, και ούτω καθεξής για γενιές ολόκληρες· διαφορετικά χέρια κρατούσαν το ίδιο βιβλίο και αντλούσαν κάποτε την ίδια και κάποτε διαφορετική σοφία απ' αυτό...
Θα υπάρχουν πάντοτε και μη αναγνώστες, κακοί αναγνώστες, τεμπέληδες αναγνώστες -πάντα υπήρχαν. Η ανάγνωση είναι η δεξιότητα της πλειοψηφίας, αλλά η τέχνη της μειοψηφίας...Τα βιβλία θα χρειαστεί να γίνουν πιο επιθυμητά: όχι αγαθά πολυτελείας, αλλά καλά σχεδιασμένα, ελκυστικά, ικανά να μας κάνουν να επιθυμούμε να τα πάρουμε στα χέρια μας, να τα αγοράσουμε, να τα χαρίσουμε, να τα κρατήσουμε, να σκεφτούμε να τα ξαναδιαβάσουμε...
Ο αμερικανός συγγραφέας και ντιλετάντης Λόγκαν Πέαρσαλ Σμιθ είπε κάποτε: "Μερικοί άνθρωποι νομίζουν ότι το σημαντικό είναι η ζωή· όμως εγώ προτιμώ το διάβασμα". Όταν διασταυρώθηκα για πρώτη φορά με τούτο τον αφορισμό, τον θεώρησα πνευματώδη· τώρα τον βρίσκω -όπως μου συμβαίνει με πολλά αποφθέγματα- ολισθηρό και ψευδή. Η ζωή και το διάβασμα δεν είναι χωριστές δραστηριότητες. Η διάκριση είναι πλαστή... Όταν διαβάζεις ένα σπουδαίο βιβλίο, δεν δραπετεύεις από τη ζωή, βυθίζεσαι σ' αυτήν. Μπορεί να υπάρχει μια επιφανειακή απόδραση -σε διαφορετικές χώρες, ήθη, γλωσσικά σχήματα-, όμως αυτό που κατά βάθος κάνεις είναι να διευρύνεις τους τρόπους με τους οποίους κατανοείς τις λεπτές αποχρώσεις της ζωής, τα παράδοξά της, τις χαρές της, τους πόνους και τις αλήθειες της. Η ανάγνωση και η ζωή δεν εξελίσσονται ξεχωριστά -συμβιώνουν. Και για το σοβαρό έργο της φαντασιακής ανακάλυψης και της αυτογνωσίας υπάρχει και παραμένει ένα και μόνο τέλειο σύμβολο: το έντυπο βιβλίο".

(Μετάφραση: Κατερίνα Σχινά)