Junichiro Tanizaki ~ Το εγκώμιο της σκιάς

Το χαρτί είναι ένα πράγμα που απ’ ό,τι ξέρω aνακαλύφθηκε από τους Κινέζους· για το δυτικό χαρτί δεν τρέφουμε κανένα ιδιαίτερο συναίσθημα και δεν είναι τίποτα περισσότερο από κάποιο πράγμα καθαρά πρακτικής σημασίας, ενώ η υφή του κινέζικου και του ιαπωνικού χαρτιού μας δίνει μια αίσθηση ζεστασιάς και γαληνεύει το πνεύμα μας. Γιατί ακόμα και το ίδιο το λευκό χρώμα είναι διαφορετικό στο άσπρο ενός δυτικού χαρτιού και σ’ αυτό ενός δικού μας. Το δυτικό χαρτί μοιάζει να αποδιώχνει το φως, ενώ το χοσό και το κινέζικο χαρτί το ρουφάει μέσα του, μεστά, όπως η απαλή επιφάνεια του πρώτου χιονιού· μαλακό στο άγγιγμα του χεριού, αθόρυβο όταν τσαλακώνει ή στο δίπλωμα· ευγενικό, όπως το γαλήνιο άγγιγμα του φύλλου ενός δέντρου. Γιατί το δικό μας πνεύμα δεν βρίσκει τη γαλήνη σε τίποτα γυαλιστερό. Οι Δυτικοί χρησιμοποιούν επιτραπέζια σκεύη ασημένια, ατσάλινα κι από νίκελ, τα οποία τα στιλβώνουν μέχρι να λάμψουν, πράγμα που εμείς το αντιπαθούμε. Αν και χρησιμοποιούμε κι εμείς το ασήμι στις τσαγιέρες, τα κύπελλα και τις καράφες του σάκε, δεν τα στιλβώνουμε όπως κάνουν εκείνοι. Αντίθετα τα απολαμβάνουμε όταν η λάμψη της επιφάνειας ξεθωριάζει με το πέρασμα του χρόνου κι έρχεται και παίρνει ένα χρώμα μαύρο καπνισμένο, και σε κάθε σπιτικό έχει συμβεί ν’ ακούσει μια χωρίς καλαισθησία υπηρέτρια τα εξ αμάξης από τη νοικοκυρά, επειδή εξαφάνισε, γυαλίζοντάς τα μέχρι να γίνουν καθρέφτες, την πατίνα που με τόσους κόπους είχε εναποθέσει ο χρόνος στα ασημικά. Στα μέρη μας το κινέζικο φαγητό σερβίρεται ως επί το πλείστον σε τσίγκινα σκεύη, υποθέτω γιατί οι Κινέζοι αγαπούν αυτό το υλικό για την ξέθωρη όψη που παίρνει παλιώνοντας. Όσο είναι καινούργιο μοιάζει με αλουμίνιο και δεν είναι ιδιαίτερα ευχάριστο, φτάνοντας να καταξιωθεί μόνο όταν καταλήξει να γίνει αισθητικό αντικείμενο μέσα απ' τη χρήση του στο πέρασμα του χρόνου.

Jun'ichirō Tanizaki / Τζουνίτσιρο Τανιζάκι, Το εγκώμιο της σκιάς, πρόλογος - μτφρ. Π. Ευαγγελίδης, εκδ. Άγρα, 1992