Ivan Turgenev ~ Το ημερολόγιο ενός περιττού ανθρώπου

Αλλά αρκετά για σήμερα. Είναι αρχή ακόμα. Και για το τέλος, όποιο και αν είναι αυτό, δεν έχω λόγο να σκοτίζομαι. Αυτό είναι δουλειά της αρρώστιας μου.

21 Μαρτίου

Ο καιρός σήμερα είναι καταπληκτικός. Ζεστός, ολοκάθαρος. Ο ήλιος παιχνιδίζει χαρούμενα στο λιωμένο χιόνι. Όλα λάμπουν, αχνίζουν, στάζουν. Τα σπουργίτια ξεφωνίζουν σαν τρελά κοντά στους νοτισμένους σκοτεινούς φράχτες. Ο υγρός αέρας ερεθίζει τρομερά και γλυκά το στήθος μου. Η άνοιξη, έρχεται η άνοιξη! Κάθομαι κοντά στο παράθυρο και κοιτάζω τον αγρό πέρα απ' το ποταμά­κι. Ω, φύση, φύση, πώς σ' αγαπώ! Μέσα από τα σπλάχνα σου, όμως, βγήκα ανίκανος ακόμα και να ζω. Πέρα μακριά πηδάει με τ' ανοιχτά φτερά του το αρσενικό σπουργίτι. Φωνάζει - και κάθε ήχος της φωνής του, κάθε αναμαλλιασμένο φτερό στο μικρό του σωματάκι ανασαίνει υγεία και δύνα­μη...

Και τι γίνεται ύστερα; Τίποτα. Είναι γερό και έχει δικαίωμα να φωνάζει και ν' αναμαλλιάζεται. Εγώ, όμως, είμαι άρρωστος και πρέπει να πεθάνω - αυτό είναι όλο. Δεν αξίζει να πω περισσότερα. Οι κλαψιάρικες επικλήσεις στη φύση είναι φοβε­ρά αστείες...

[...] Όσο ζει ο άνθρωπος, δεν νιώθει την προσωπική του ζωή. Καθώς περνάει ο καιρός, όμως, την αντιλαμβάνεται σαν ένα ανάλαφρο φύσημα του αγέρα. Ω κήπε μου, ω δρομάκια με τα χαμόκλαδα κοντά στη μικρή λιμνούλα! Ω μικρή, αμμουδερή γωνίτσα με το γερασμένο φράγμα, εκεί που έπιανα τις πέστροφες! Κι εσείς ψηλές σημύδες, με τα μακρόστενα γερμένα κλωνάρια, που από μέσα τους ακούγεται πότε πότε το λυπητερό τραγουδάκι του χωρικού απ' τον χωματόδρομο, διακοπτόμενο από τα άστατα σκουντήματα του κάρου - στέλνω σ' εσάς το τελευταίο μου αντίο!... Εγκαταλείποντας τη ζωή, σ' εσάς και μόνο απλώνω τα χέρια μου. Θα ήθελα για άλλη μια φορά να αναπνεύσω την πικρή φρεσκάδα της αφιθιάς, τη γλυκιά μυρωδιά του μαυροσίταρου στους αγρούς της πατρίδας μου. Θα ήθελα ν' ακούσω από μακριά άλλη μια φορά το διακριτικό χτύπημα της ραγισμένης καμπάνας στην εκκλησία της ενορίας μας. Να ξαπλώσω άλλη μια φορά στη δροσερή σκιά του θάμνου κάτω απ' τη βελανιδιά, στην πλαγιά του γνωστού φαραγγιού. Να συνοδεύσω με τα μάτια τα κινητά ίχνη του αέρα που τρέχουν σαν σκοτεινό ρεύμα πάνω στο χρυσαφένιο χορτάρι...
Αχ! Προς τι όλ' αυτά; Μα σήμερα δεν μπορώ να συνεχίσω. Θα το κάνω αύριο.

Το Ημερολόγιο ενός περιττού ανθρώπου. Μα υπάρχουν περιττοί άνθρωποι; Βεβαίως και υπάρχουν, απαντάει ο Ιβάν Τουργκένιεφ και μέσα από τις σελίδες του σύντομου αυτού αριστουργήματος προσδίδει τον χαρακτηρισμό αυτό σε όλους τους παρόμοιους με τον ήρωά του στη νουβέλα αυτή ανθρώπους, που με την αδύναμη θέλησή τους δεν είναι σε θέση να υπερασπιστούν τις επιθυμίες τους και τα πιστεύω τους στο πέρασμα της ζωής τους.
Πρόκειται για μια εξαιρετική απεικόνιση της ψυχοσύνθεσης πολλών διανοούμενων της εποχής του, και όχι μόνο, προϊόν ίσως και της ομόφωνα εχθρικής στάσης των ομότεχνών του, που τον οδήγησε να εγκαταλείψει τη Ρωσία και να εγκατασταθεί στο Μπάντεν Μπάντεν της νότιας Γερμανίας.

Ιβάν Τουργκένιεφ / Ivan Turgenev, Το ημερολόγιο ενός περιττού ανθρώπου, μτφρ. Βασίλης Ντινόπουλος, εκδ. Ερατώ, 2011