Σκάντζα Βάρδια (Του Στέλιου Μουλά)

Στον Τάσο Κισελίγκα, ναυτικό, που σαλπάρισε για πάντα στις 8 Μαρτίου 2019.

«Κι εγώ που τόσο επόθησα μια μέρα να ταφώ

 σε κάποια θάλασσα βαθειά στις μακρινές Ινδίες,

 θα `χω ένα θάνατο κοινό και θλιβερό πολύ

 και μια κηδεία σαν των πολλών ανθρώπων τις κηδείες».

Μάρτης πια, άνοιξη, «Μ. Παρασκευή» πρωί, με πούσι. Ξανασφύριξε η μπουρού και δεν μπορούσα να ξεδιαλύνω το ραπόρτο που έστειλε ο μαρκόνης... δεν το άκουγα καθαρά. Δεν έβλεπα μέσα στο πούσι το καράβι, αν σήκωνε άγκυρα ή αν αριβάριζε στο λιμάνι.

Το ραπόρτο έλεγε: «Έβραζε το κύμα του Γαρμπή, είμαστε σκυφτοί κι οι δυο στο χάρτη, γύρισες και μου ΄πες πως το Μάρτη, σ’ άλλους παραλλήλους θα 'χεις μπει». 
Μόλις μπήκε ο Μάρτης... σαλπάρισες όρτσα. 

Έψησα έναν καφέ που έγινε αλμυρός από τα δάκρυά μου, όπως τον πίνετε εσείς οι ναυτικοί.

Τι να θυμηθώ από σένα Τάσο; Την Αριδαία, με τις παραστάσεις του Καραγκιόζη στην αυλή του σπιτιού σου, που έστηνε ο Πατέρας σου; Τη μεγάλη αγκαλιά της Μάνας σου, που τόσο μου λείπει; Το βαρέλι με τον πάγο και τις πορτοκαλάδες στο παζάρι; Τη συναυλία με τον Κ. Χατζή και την Μαρινέλλα, τον Μάρτη του 1976;

Κι αργότερα... τις καρτ ποστάλ που έστελνες και με «ταξίδευαν» στα εξωτικά λιμάνια; Τα καράβια με τα παράξενα ονόματα... το «TINA ONASSIS»; Το πρώτο σου ταξίδι που σε έδεσαν στην πρώτη φουρτούνα στο κατάστρωμα, για να συνηθίσεις τον καιρό; Ή το μυστικό, ναυτικό φυλλάδιο που έβγαλα μετά από «παρότρυνσή σου» και μετά το φουντάρισα στον Θερμαϊκό...

«Όταν πιστεύω θάλασσα μονάχα και βυθό
και προσκυνάω για κόνισμα έναν παλιό αστρολάβο,
πες μου, στην άγια πίστη σου, πώς να προσευχηθώ;
σε ποιον να ξομολογηθώ και πού να μεταλάβω;» 

Όταν έμαθες το πικρό ερωτηματικό, μου απάντησες «θα αντέξεις, είμαστε δυνατοί»... είμαστε. Σου έγραψα «έσπασαν οι κάβοι που με κρατάνε στην ζωή». «Οι κάβοι ματίζονται», μου είπες. «Δεν ξέρω να τους ματίζω»... ακόμη δεν έμαθα και δεν θα μάθω ποτέ πια. Προσπαθώντας να ισορροπήσω, περπατώ πια μόνος πάνω στη γη μ' ανοιχτά τα πόδια, γέρνοντας το σώμα κόντρα στο καραντί... μ' έναν καρχαρία για πιλότο.

Είμαι αρόδο... στο λιμάνι που θα φτάσεις. Κράτα ένα ντοκ δίπλα σου, να έρθω να δέσω πρυμάτσα… 

Μπορείς να κλείσεις τα μάτια σου και να κοιμηθείς στην πιο μικρή καμπίνα, που δεν έχει φινιστρίνι να βλέπει στη θάλασσα. Κοιμήσου ήρεμος, το μπότζι δεν θα σε ρίξει απ' αυτή την κουκέτα.

Δεν θα σου κουνήσω μαντίλι σαν αταξίδευτος στεριανός, «ιδανικός κι ανάξιος εραστής».
Θα βγάλω τους κάβους απ' τις μπίντες.

Γλωσσάρι

αριβάρω < γαλλ. arriver: καταπλέω

αρόδο < βενετ. a roda ή γαλλική rade (= λιμάνι): αγκυροβολημένος έξω από το λιμάνι ή μακριά από το αγκυροβόλιο
καραντί < τουρκ. karinti: φουσκοθαλασσιά
ματίζω: ενώνω, μπαλώνω
μπίντα < ιταλ. bitta: η δέστρα
μπότζι: ταλάντευση αριστερά-δεξιά
ντοκ < αγγλ. dock: μέρος που δένουν πλοία στο λιμάνι
όρτσα < ιταλ. orza : στροφή της πλώρης προς τον άνεμο
πρυμάτσα: τα σχοινιά της πρύμνης
σκάντζα βάρδια < βενετ. scangia: αλλαγή βάρδιας

Παραπομπές

1. Νίκος Καββαδίας, Mal du départ (Ιδανικός κι ανάξιος εραστής), Ποιητική συλλογή "Μαραμπού", 1933 

2. Νίκος Καββαδίας, Σταυρός του Νότου  - Στον Γιώργο Θεοτοκά, Ποιητική συλλογή "Πούσι" (1947), Μελοποιήθηκε απ' τον Θάνο Μικρούτσικο το 1979

3. Νίκος Καββαδίας, Κοσμά του Ινδικοπλεύστη - Στη Ρένα Ανδρεάδη, Ποιητική συλλογή "Τραβέρσο", 1975

Φωτογραφικό υλικό

1. Τάνκερ TINA ONASSIS, έτος κατασκευής: 1953

2. Αστρολάβος των Αντικυθήρων (Το κύριο θραύσμα του μηχανισμού βρίσκεται στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο)