Andrei Tarkovsky ~ Σμιλεύοντας το χρόνο

Όταν λέω ποίηση δεν εννοώ κάποιο λογοτεχνικό είδος. Ποίηση είναι ένας ξεχωριστός τρόπος να συνειδητοποιείς τον κόσμο, να συνδέεσαι με την πραγματικότητα. Η ποίηση λοιπόν γίνεται φιλοσοφία που καθοδηγεί τον άνθρωπο σε όλη του τη ζωή. Σκεφτείτε τη μοίρα και το χαρακτήρα του Αλεξάντερ Γκριν που, ετοιμοθάνατος από πείνα, πήγε στα βουνά να κυνηγήσει με αυτοσχέδιο τόξο και βέλη. Συνδέστε αυτό το περιστατικό με την εποχή που ζούσε, και ο συσχετισμός θα αποκαλύψει την τραγική φυσιογνωμία του ονειροπόλου. Ή σκεφτείτε τη μοίρα του Βαν Γκογκ. Σκεφτείτε τον Πρίσβιν, που το βαθύτερό του είναι διαφαίνεται στα χαρακτηριστικά στοιχεία του ρωσικού τοπίου, το οποίο και περιέγραψε με άπειρη αγάπη. Σκεφτείτε τον Μάντελσταμ, σκεφτείτε τον Πάστερνακ, τον Τσάπλιν, τον Ντοβζένκο, τον Μιζογκούτσι, και θα καταλάβετε τι τρομερή συναισθηματική δύναμη κουβαλούν αυτές οι μεταρσιωμένες μορφές που πλανιούνται πάνω από τη γη και στις οποίες ο καλλιτέχνης δεν εμφανίζεται απλώς σαν εξερευνητής της ζωής, παρά σαν κάποιος που δημιουργεί μεγάλους ποιητικούς θησαυρούς και την ειδική εκείνη ομορφιά που υπακούει μόνο στην ποίηση. Ένας τέτοιος καλλιτέχνης μπορεί να διακρίνει τις γραμμές του ποιητικού σχεδίου του είναι. Μπορεί να προχωρήσει πέρα από τα όρια της αυστηρής λογικής, και να αποδώσει τη βαθιά πολυπλοκότητα και αλήθεια των ανέγγιχτων ορμών και των κρυμμένων φαινομένων της ζωής. Χωρίς αυτή τη διορατικότητα, ακόμα και το έργο που φιλοδοξεί να είναι πιστό στη ζωή θα φαίνεται τεχνητά ενιαίο και υπεραπλουστευτικό. Ίσως ο καλλιτέχνης πετύχει μια εξωτερική ψευδαίσθηση, ένα πανομοιότυπο ζωής, μα δεν είναι το ίδιο με το να διερευνά τη ζωή κάτω από την επιφάνεια. Νομίζω ότι, αν δεν υπάρχει οργανικός δεσμός ανάμεσα στις υποκειμενικές εντυπώσεις του δημιουργού και στην αντικειμενική αναπαράσταση της πραγματικότητας, δεν θα επιτυγχάνεται ούτε επιφανειακή πιστότητα, πόσο μάλλον αυθεντικότητα και εσωτερική αλήθεια.

Andrei Arsenyevich Tarkovsky, Σμιλεύοντας το χρόνο, μτφρ. Σεραφείμ Βελέντζας, εκδ. Νεφέλη, Αθήνα, 1987

Βλέπε κι εδώ.