Milan Kundera ~ Η αβάσταχτη ελαφρότητα του Είναι

(...) Ο Τόμας επαναλαμβάνει στον εαυτό του τη γερμανική παροιμία: einmal ist keinmal, μια φορά δεν μετράει, μια φορά είναι ποτέ. Το να μη μπορείς να ζήσεις παρά μόνο μια ζωή, είναι σα να μη τη ζεις καθόλου.

(...) Από τότε, ξέρει ότι η ομορφιά είναι ένας κόσμος προδομένος. Δεν μπορεί να τη συναντήσει κανείς παρά μόνον όταν οι διώκτες της την έχουν ξεχάσει σε κάποια μεριά κατά λάθος. Η ομορφιά κρύβεται πίσω απ' το σκηνικό μιας παρέλασης για την Πρωτομαγιά. Για να τη βρει κανείς, πρέπει να καταστρέψει τον μουσαμά του σκηνικού.

(...) Γιατί το ν' αγαπάς σημαίνει να παραιτείσαι απ' τη δύναμη, είπε ο Φραντς γλυκά.

(...) Υπάρχει μια φόρμουλα που έχει χρησιμοποιήσει ο Κάφκα στο ημερολόγιό του ή σ' ένα γράμμα. Ο Φραντς δεν θυμάται πια πού ακριβώς. Τον έχει γοητεύσει αυτή η φόρμουλα. Τι είναι το να ζεις μέσα στην αλήθεια; Εύκολος είναι ένας αρνητικός προσδιορισμός: είναι το να μη ψεύδεσαι να μη κρύβεσαι να μην καλύπτεις τίποτα.

(...) Για την Σαμπίνα, το να ζει μέσα στην αλήθεια, το να μη λέει ψέματα ούτε στον εαυτό της ούτε στους άλλους, δεν είναι δυνατό παρά μόνο υπό την προϋπόθεση ότι ζει κανείς χωρίς κοινό. Απ' τη στιγμή που υπάρχει ένας μάρτυρας των πράξεών μας, προσαρμοζόμαστε, θέλουμε δεν θέλουμε στα μάτια που μας παρατηρούν και τίποτα πια απ' ό,τι κάνουμε δεν είναι αληθινό. Το να έχεις ένα κοινό, να σκέφτεσαι ένα κοινό, σημαίνει να ζεις μέσα στο ψέμα.

(...) Είναι τα ίδια πάντοτε ερωτήματα που περνούν από το κεφάλι της Τερέζας από τότε που ήταν παιδί. Επειδή τα πραγματικά σοβαρά ερωτήματα είναι εκείνα - και μόνον εκείνα - που μπορεί να διατυπώσει ένα παιδί. Μόνον τα πιο απλοϊκά ερωτήματα είναι πράγματι σοβαρά ερωτήματα. Είναι τα ερωτηματικά στα οποία δεν υπάρχει απάντηση. Μια ερώτηση στην οποία δεν υπάρχει απάντηση είναι ένα εμπόδιο πέρα από το οποίο δεν μπορεί να πάει κανείς. Μ' άλλα λόγια: είναι ακριβώς οι ερωτήσεις στις οποίες δεν υπάρχει απάντηση που σημαδεύουν τα όρια των ανθρώπινων δυνατοτήτων και χαράζουν τα σύνορα της ύπαρξής μας.


(...) Η μοναδικότητα του εγώ κρύβεται ακριβώς στο αδιανόητο που έχει το ανθρώπινο ον. Δεν μπορεί κανείς να διανοηθεί παρά μόνον αυτό που είναι απαράλλαχτο σε όλα τα πλάσματα, αυτό που τους είναι κοινό. Το ατομικό "εγώ", είναι εκείνο που διακρίνεται από το γενικό, δηλαδή αυτό που δεν αφήνεται ούτε να μαντευθεί, ούτε εκ των προτέρων να υπολογισθεί, αυτό που πρέπει πρώτα ν' αποκαλύψεις, ν' ανακαλύψεις, να κατακτήσεις στον άλλον.

(...) Φαίνεται ότι υπάρχει στον εγκέφαλο μια ζὠνη εντελώς ξεχωριστή που θα μπορούσε κανείς να την ονομάσει μ ν ή μ η  π ο ι η τ ι κ ή και που εγγράφει όλα όσα μας έχουν γοητεύσει, όλα όσα μας έχουν συγκινήσει, όλα όσα έδωσαν στη ζωή μας την ομορφιά της.

(...) Η αληθινή καλοσύνη του ανθρώπου δεν μπορεί να φανερωθεί με απόλυτη καθαρότητα και απόλυτη ελευθερία παρά μόνον απέναντι σ' αυτούς που δεν εκφράζουν καμιά δύναμη. Η πραγματική ηθική δοκιμασία της ανθρωπότητας (η πιο ριζική, που είναι τοποθετημένη τόσο βαθιά ώστε να ξεφεύγει απ' το βλέμμα μας), είναι οι σχέσεις μας με αυτούς που είναι στο έλεός μας: τα ζώα. Κι εδώ είναι που τοποθετείται η μεγαλύτερη αποτυχία του ανθρώπου, μια καταστροφή βασική από την οποία απορρέουν όλες οι υπόλοιπες.

(...) Αν είμαστε ανίκανοι ν' αγαπήσουμε, τούτο μπορεί να συμβαίνει επειδή επιθυμούμε ν' αγαπηθούμε, δηλαδή επειδή θέλουμε κάτι απ' τον άλλο (τον έρωτα), αντί να τον πλησιάσουμε χωρίς αξιώσεις και να μην επιθυμούμε παρά την απλή του παρουσία και μόνο.

 

 

Μίλαν Κούντερα, Η αβάσταχτη ελαφρότητα του Είναι, εκδ. Βιβλιοπωλείον της "Εστίας", πρώτη έκδοση: 1986, μετάφραση: Κατερίνα Δασκαλάκη